ARCHIWUM IM. KARLA DEDECIUSA
Archiwum osobiste Eugeniusza Wachowiaka
Eugeniusz Wachowiak - „Protestowałem więc za rówieśnikiem z tamtej strony Odry jego protestem, wyrażonym u nas przeze mnie po polsku.” (E. Wachowiak: „Przyswajalność słowa (z rozwazań tłumacza)”, 1980, S.2).
Inwentarz archiwum osobistego Eugeniusza Wachowiaka
Poeta, tłumacz literatury niemieckiej, autor prozy poetyckiej, refleksyjnej i wspomnieniowej urodził się w 1929 roku w Lesznie. Po studiach w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu pracował jako urzędnik, a następnie dyrektor w handlu i przemyśle. Dodatkowo czas wolny dzielił między przekłady poezji, prozy oraz własną twórczość. W 1958 roku opublikował pierwszy tomik wierszy „Afryka poety”. Po mim nastąpiły kolejne, m.in. „Przed snem niepokój” (1962), „Trudno nasycić ziemię” (1969), „Turyngia” (1970), „Słowo i gest” (1976), „Wyjście z mroku” (1987), „Medalion studzienny” (1998) oraz dwujęzyczny wybór „Obwohl deine Sprache anders klingt / Choć mowa brzmi różnie słowo jest za słowo” (2015). Dotychczas wydał 16 zbiorów wierszy. Były one tłumaczone na język niemiecki oraz publikowane w czasopismach i antologiach.
Od 1960 roku przekłada utwory z języka niemieckiego – początkowo dla dwutygodnika literackiego „Nadodrze” – głównie wiersze poetów jemu współczesnych z NRD, m.in. Hansa Cibulki, Bernda Jentzscha, Heinza Kahlau, Rainera Kirscha, Rainera Kunze, Wernera Lindemanna, Arnima Müllera, Rose Nyland, Helmuta Preisslera. W 1965 roku ukazała się w serii lubuskich arkuszy poetyckich jego pierwsza mini-antologia poezji NRD „Dopóki serce bije”. W 1969 roku był współwydawcą wraz z Wydawnictwie Poznańskim reprezentatywnej antologii poezji NRD „Dopowiedzenie świtu”, natomiast w 1979 roku „Antologii wierszy poetów Niemieckiej Republiki Demokratycznej”. Jemu zawdzięczają swoją recepcję w Polsce Volker Braun (1974), Johannes Bobrowski (1976), Else Lasker-Schüler (1992), Johannes Poethen (1994).
Wachowiak tłumaczył także prozę powieściową, nowelistyczną, eseistyczną – zapiski, dzienniki, refleksje oraz dłuższe opowiadania Marianne Bruns, Hansa Cibulki, Franza Fühmanna, Rolfa Hochhutha, Heinara Kipphardta, Karola Maya, Arnima Müllera, Erwina Strittmattera, Franza Werfla.
Swoje przekłady Paula Celana, Sarah Kirsch, Güntera Grassa, Ernsta Tollera, często z krytyczymi komentarzami, a także własne utwory publikował na łamach opiniotwórczych czasopism kulturalno-literackich, tj. „Odra“, „Poezja“, „Borussia”, „Nurt“, „Litery“, „Akcent“, „Kresy”, „Okolica Poetów”, „Tygiel Kultury”, „Przegląd Polityczny“, „Tygodnik Zachodni”.
W latach 1960-1983 był członkiem Związku Literatów Polskich, a od roku 1989 członkiem-założycielem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego PEN Clubu. W oddziale SPP w Poznaniu powołał Fundusz im. Romana Brandstaettera i w 1991 roku zainicjował działalność wydawniczą. Ponadto w ramach SPP był koordynatorem współpracy ze Stowarzyszeniem „Dom Pisarza” w Stuttgarcie. W latach 80-tych publikował w obiegu podziemnym i był szeroko zaangażowany w działalność opozycyjną w Poznaniu.
Część zbiorów Eugeniusza Wachowiaka została przekazana do archiwum, uporządkowana i opracowana elektronicznie w 2015 roku. Zbiór zawiera ok. 4 metrów bieżących dokumentów. Wśród nich są m.in. przekłady, komentarze literackie, artykuły, odczyty, korespondencja z autorami, zapiski i refleksje z podróży studyjnych do NRD
Interesujące strony: