ARCHIWUM IM. KARLA DEDECIUSA
Archiwum osobiste Roswithy Matwin-Buschmann
Roswitha Matwin-Buschmann – "profesjonalizm i pasja", ekspertka od trudnych utworów" (z laudacji Karla Dedeciusa, „Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung. Jahrbuch“, Wallstein Verlag, Göttingen 1993, S. 67)
Inhaltverzeichnis des Findbuchs: Vorlass Roswitha Matwin-Buschmann
Roswitha Matwin-Buschmann urodziła się w 1939 roku w Trewirze. Po studiach slawistycznych w lipskim Instytucie Tłumaczy (języki: rosyjski i polski) pracowała jako tłumaczka w Ambasadzie NRD w Warszawie, później jako lektorka w wydawnictwach i specjalistka od literatur słowiańskich w Berlinie Wschodnim (Aufbau Verlag, Eulenspiegelverlag, Verlag das Neue Berlin). W tym też czasie zaczęła publikować swoje pierwsze znaczące przekłady polskiej beletrystyki, m. in. Niezwyciężonego, jedną z najsłynniejszych powieści Stanisława Lema.
Od 1970 roku do czasu przełomu pracowała jako wolny tłumacz literatury polskiej i rosyjskiej, jak również jako recenzentka i lektorka w Berlinie Wschodnim.
W latach 1991-2004 została zatrudniona jako tłumaczka w Institucie Goethego w Warszawie i nadal współpracowała z czołowymi wydawnictwami niemieckimi oraz Institutem Polskim w Berlinie i Lipsku. Po 1990 roku prawa do jej przekładów nabyły duże wydawnictwa zachodnioniemieckie tj. DVA, Suhrkamp, Insel, Luchterhand.
Indeks przekładów Roswithy Matwin-Buschmann obejmuje ponad 70 utworów polskich autorów – od poezji, powieści, opowiadań, esejów, słuchowisk, sztuk teatralnych do utworów dla dzieci i młodzieży – od baroku po dwudziestowieczną awangardę. Jest ona także współtłumaczką oraz autorką licznych artykułów do ok. 40 antologii.
Rosemarie Tietze podczas odczytu w Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych określiła twórczość przekładową Roswithy Matwin-Buschmann jako „Taniec na linie zawieszonej ponad czasem” („Seiltanz zwischen den Zeiten”). Wśród przetłumaczonych przez nią na język niemiecki autorów znajdują się zarówno romantycy (Słowacki) jak też dwudziestowieczni klasycy (Witkiewicz, Kuncewiczowa, Leśmian, Hłasko, Miłosz, Różewicz, Konwicki, Odojewski, Myśliwski, Lem, Krall), dekadenci (Przybyszewski), awangardziści (Iredyński, Zaniecki) postmoderniści (Rudnicki, Bieńczyk, Wiedemann, Grzegorzewska, Tulli), kronikarze „Solidarności” (Andermann, Michnik), a także autorzy literatury żydowskiej (Korczak, Grynberg, Hen) oraz dotykającej problematyki Holocaustu (Sierakowiak, Gorodecka). Roswitha Matwin-Buschmann posiada szczególne wyczucie rytmu i melodii frazy w utworach o różnych stylistykach – od profetyczno-subtelnego Słowackiego poprzez wybujałą fantazję Witkiewicza i ironiczny dystans Brandysa po futurologiczny dyskurs Lema. W rozmowie z Andreasem Tretnerem z 7.06.1999 roku „Każdy utwór jest nowym tańcem” („Jeder Text ein neuer Tanz”) nazwała siebie tłumaczką tańczącą z Brandysem, Lemem i innymi już od ponad 30 lat.
Za przekład „Wariacji pocztowych” Brandysa („Variationen in Briefen”) Niemiecka Akademia Języka i Literatury przyznała jej w 1993 roku nagrodę Johanna Heinricha Vossa. Rok później Roswitha Matwin Buschmann została członkiem zwyczajnym Akademii.
Spuścizna Roswithy Matwin-Buschmann została przekazana do archiwum, uporządkowana i opracowana w 2019 roku. Zbiór zawiera ok. 2 metrów bieżących dokumentów. Wśród nich są manuskrypty licznych przekładów wraz z korektami i notatkami, recenzje utworów literackich dla Niemieckiej Akademii Języka i Literatury oraz projektów translatorskich w ramach Kolokwium Literackiego w Berlinie, jak też omówienia literatury polskiej (1974-1995), artykuły pisane na zamówienie Instytutu Goethego, korespondencja z polskimi autorami oraz korespondencja służbowa z ponad 30 wydawnictwami, a także ważny z naukowego punktu widzenia zbiór materiałów dotyczących przekładu literackiego.
Interesujące strony: